از تنها كتيبه باقي مانده از ساختمان مسجد و مدرسه شيخ عبدالحسين چنين پيداست كه بناي ياد شده در سال ۱۲۷۰ هجري قمري به هتل استقلال پايان رسيده است.مسجد و مدرسه شيخ عبدالحسين پس از مرگ ميرزا تقي خان اميركبير از محل ثلث دارايي او به همت مرحوم شيخ عبدالحسين تهراني معروف به شيخ العراق ساخته شد و به همين دليل به نام مسجد شيخ عبدالحسين موسوم شد. از آنجا كه بازرگانان آذربايجاني مقيم تهران، در مسجد و مدرسه شيخ عبدالحسين مراسم تعزيه برگزار ميكردند، به اين بنا، مسجد تركها يا مسجد آذربايجانيها هم گفته ميشود. در ضلع غربي اين مسجد، هتل استقلال تهران مسجد قديمي و بزرگ ديگري است كه همزمان با بناي مسجد اوليه ساخته شده است. سبك معماري آن به صورت چهار ايواني است و داراي سردر بلند، صحن وسيع، حجرههاي دو طبقه و كاشيكاري زيباست. اين مسجد در ضلع جنوبي بازارچه و جلوخان سيد ولي در محل قديمي باغ و خرابههاي پاچنار قرار دارد.
رياست دبيرستان البرز را از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۳، آقايان وحيد تنكابني، علي محمد پرتوي صنيع الملك، حسن ذوقي و لطفعلي صورتگر بر عهده گرفتند هتل هاي تهران و سپس اين مسئوليت به آقاي دكتر محمدعلي مجتهدي گيلاني استاد دانشگاه واگذار شد كه تا اواخر سال ۱۳۵۷ در اين سمت انجام وظيفه نمود. در طي دوران رياست آقاي دكتر مجتهدي، ساختمانهاي متعددي به مجموعه ساختمانهاي البرز اضافه گرديد كه سالن سرپوشيده ورزشي، ساختمان جديد شبانه روزي، ساختمان آزمايشگاههاي فيزيك، كتابخانه، سالن امتحانات بسيار عظيم و مركز فني در سال ۱۳۴۸ از جمله مهمترين آنهاست. در سال ۱۳۳۷ هنگامي كه دولت وقت اقدام به تاسيس دانشگاه پلي تكنيك (اميركبير) هتل آزادي تهران نمود، حدود ۱۰ هكتار از اراضي دبيرستان البرز تدريجاً به آن مجموعه واگذار شد و به اين ترتيب از وسعت اوليه آن كاسته شد. در سال ۱۳۷۶ ساختمان مركزي و ساختمان علوم در شرق دبيرستان البرز با شماره ۲۰۰۰ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
در زمانهاي گذشته، براي مسافران خارجي و شايد هم براي افراد محلي، جالبترين بخش تهران، محل چهارگوش و وسيعي بود به نام ارك كه بخش قابل توجهي از جنوب ميدان توپخانه را در بر گرفته بود. از زماني كه نوسازي شهر با تخريب اين نواحي هتل فردوسي شروع شد، ديگر از چهره ميدان ارك تهران هيچ اثر و نشانهاي نماند. ميدان ارك تهران از ميدانهاي مهم دارالخلافه تهران بود كه سابقه آن به دوره شاه تهماسب صفوي ميرسيد. ميدان ارك تهران در گذشته محصور بود و اطراف آن را خندق حفر كرده بودند و بيشتر بناهاي سلطنتي در داخل آن قرار گرفته بود. نام اين ميدان از زمان فتحعلي شاه به يادگار مانده است. در زمان ناصرالدين شاه، ميدان ارك تهران را به اسامي مختلف ميدان شاه، ميدان توپخانه و باغ گلشن ميناميدند و اينك به همان نام قديمي ارك معروف است. محدوده جغرافيايي هتل آساره ارك تهران در زمان ناصرالدين شاه، در مقايسه با وضع خيابانهاي جديد تهران، چنين بود: از شمال به محوطه بين ضلع جنوبي ميدان سپه و قسمتي از خيابان سپه (خيابان مريض خانه سابق) و خيابان بوذرجمهري تا چهارراه گلوبندك، از جنوب به خيابان ناصرخسرو (ناصريه)، از شرق به خيابان خيام (جليل آباد) و از غرب به گلوبندك تا ميدان امام خميني.
ميدان محمديه تهران از ميدانهاي قديمي شهر تهران است كه در روزگار گذشته در خارج از محدوده شهر بود و براي رسيدن به آن لازم بود از كوچههاي هتل بزرگ تهران 2 نامنظم و پيچ در پيچ بسيار گذشت، زيرا مانند امروز از طريق خيابان خيام راه مستقيمي كه بتوان به وسيله آن بهميدان محمديه تهران رسيد، وجود نداشت. وجه تسميه نام اعدام به اين خاطر بود كه محكومان به اعدام را در وسط اين ميدان به دار مجازات ميآويختند. نام كنوني اين ميدان «محمديه» است. وجه تسميه اين نام شايد به خاطر دروازهاي باشد كه در زمان محمدشاه قاجار، بين اين ميدان و آرامگاه سيد ناصرالدين ساخته هتل بزرگ تهران شده بود كه به نام دروازه محمديه يا دروازه غار قديم خوانده ميشد و اكنون نام آن را بر اين ميدان گذاشتهاند.
آستانه مبارك حضرت عبدالعظيم (ع)، يكي از زيارتگاههاي بزرگ و معتبر شيعيان جهان در شهر ري واقع است. حضرت عبدالعظيم از فرزندان امام حسن (ع) است (با پنج واسطه به حضرت امام حسن مجتبي ميرسد) كه در قرن سوم هجري، شهيد و در محل كنوني دفن شد. بخش هتل هويزه اصلي و مركزي آستانه حضرت عبدالعظيم (ع) ، همان بناي اوليه حرم بود كه رفته رفته در طول سدههاي مختلف بناها و سازههايي ديگر پيرامون آن احداث شد. آستانه حضرت عبدالعظيم (ع) مشتمل است بر حرمها، رواقها، مسجدها، ايوانها، صحنها و ديگر آثار متعلق و وابسته به آن، بقعههاي امامزاده حمزه برادر امام رضا(ع) و امامزاده طاهر از فرزندان امام سجاد (ع) نيز در همين مجموعه قرار دارد. بناي هتل كوثر تهران اصلي و نخستين آستانه حضرت عبدالعظيم (ع) ، يعني حرم، در نيمه دوم قرن سوم هجري (قرن نهم ميلادي) تعمير اساسي شد و درگاه اصلي ورودي آن كه در سمت شمال قرار دارد ابتدا به فرمان پادشاهان آل بويه و سپس به همت مجدالملك رادستاني قمي تكميل شد و آذين يافت. همچنين گنبد مطهر به دستور مجدالملك قمي ساخته و بعدها با روكش طلا پوشيده شد.
مسجد جامع ورامين ، مهمترين بناي قديمي شهر ورامين است كه خوشبختانه بيشتر بخشهاي آن هنوز باقي مانده است. كار پيريزي مسجد جامع ورامين ، در دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده، آغاز شد و در عهد فرزند و جانشين وي سلطان ابوسعيد هتل اوين به پايان رسيد. قسمتي از آن در سال ۷۲۲ تا ۷۲۳ هجري قمري ساخته شد (۱۳۲۲م) و بخشي ديگر آن در سال ۷۲۶ هجري قمري (۶-۱۳۲۵ م) خاتمه يافت. اين بنا كه در عهد شاهرخ ميرزا تيموري (۸۱۵ ه.ق) نيز يك بار تعمير و مرمت شده بود، شامل سه قسمت است:مدخل و سردر مسجد جامع ورامين كه تقريباً رو به ويراني است و بخشي از كاشيهاي معرق و فيروزه رنگ آن از بين رفته و كتيبه موجود آن نيز چندان خوانا نيست. قسمتهاي طاقدار كه اين قسمت داراي ده طاق نماي كوچك و يك طاق بزرگ در وسط است كه با هم راهرويي مخفي را تشكيل ميدهند. كتيبهاي روي طاق نماهاي چهارم و پنجم در سمت جنوب بنا موجود است و كتيبهاي نيز روي ديوار آن ديده ميشود. بخش اصلي مسجد جامع ورامين كه شامل شبستان و ايوان و گنبد بزرگ آجري هتل انقلاب تهران و بناهاي طرفين شبستان است. محرابي با گچبري مفصل، زير گنبد مسجد وجود دارد كه در زمان شاهرخ ميرزا ساخته شده، ولي كامل نيست. حوض بزرگ داخل صحن و حوض كوچك مقابل سردر مسجد و نيز پايههاي اصلي بخشهاي نابود شده، از زير خاك بيرون آورده شده است.
در ورودي اصلي مدرسه در حاشيه خيابان بهارستان قرار دارد. از ضلع شرقي نيز دريا به مدرسه و مسجد شهيد مطهري باز ميشود. در دهليز ورودي هتل اسپيناس پالاس اصلي، شاهكاري از معماري و كاشي كاري معروف به هفت كاسنيه طاق معلق به يادگار مانده است.بالاي ايوان شمالي، يك ساعت بزرگ نصب شده است. در مدرسه و مسجد شهيد مطهري، كتيبههاي پرشماري روي كاشي نقش شده است. از مشخصات ممتاز تزئينات مدرسه و مسجد شهيد مطهري، گذشته از طاق معلق، كاشيهاي محصور و خشتي رنگارنگ بناست كه داراي مناظري بسيار زيباست. از لحاظ هنر حجاري و سنگ تراشي نيز هتل اسپيناس سعادت آباد ستونهاي يكپارچه آن قابل توجه است. اين مدرسه كه از بزرگترين مدرسههاي تهران است، ۶۲ متر طول و ۶۱ متر عرض دارد. در صحن مدرسه، باغچهاي پر درخت و زيبا با آب نما ساخته شده است. مدرسه و مسجد شهيد مطهري داراي ۶۰ حجره است و ارتفاع گنبدش به ۳۷ متر ميرسد.
مدرسه و مسجد شهيد مطهري هتل هما تهران در خيابان شهيد مصطفي خميني (سيروس) واقع شده و از مدرسههاي بزرگ و زيباي قرن سيزدهم هجري قمري ايران است. بانيان اين بناي بزرگ و نيز بانيان ساختمان مجلس شوراي ملي، حاج ميرزا حسين خان سپه سالار قزويني، صدراعظم دوره ناصرالدين شاه قاجار و برادرش مشيرالدوله بودند.كار پيريزي مدرسه و مسجد شهيد مطهري معتبر در سال ۱۲۹۶ هجري قمري آغاز شد. مجموعه اين بناي شكوهمند، شامل جلوخان هتل نووتل و سردر و دهليز و ساختمان دو طبقه حجره هاست. مدرسه و مسجد شهيد مطهري داراي چهار ايوان، گنبدي بزرگ، شبستان (چهل ستون)، هشت گلدسته، مناره كاشي كاري و مخازن يك كتابخانه معتبر است.
مسجد امام خميني تهران در خيابان پانزده خرداد (بوذرجمهري) واقع شده و به بازار تهران محدود است. مسجد شاه يا سلطاني، از مسجدهاي هتل تاج محل بزرگ و معروف تهران است كه از بناهاي دوران فتحعلي شاه قاجار به شمار ميرود. بناي مسجد امام خميني تهران در سال ۱۲۴۰ هجري قمري پايان يافت. نام فتحعلي شاه در پيشاني ايوان بزرگ در سمت قبله، به خط نستعليق نوشته شده است. همچنين نام ناصرالدين شاه قاجار، كه در سال ۱۳۰۷ هجري قمري به فرمان وي تعميراتي در مسجد انجام شد، بر سردر جلوخان شمالي ديده ميشود. دو مناره كنوني سردر مسجد، متعلق به زمان ناصرالدين شاه است كه به طرفين ايوان شمالي افزوده شده است. طرح ساختمان گنبد اصلي مسجد بر اثر تعميرات هتل اسپيناس سالهاي گذشته به صورت صاف درآمده است. مسجد امام خميني تهران از لحاظ وسعت صحن، شبستانهاي زيبا، گنبد عظيم كاشي كاري و طاقها و سردر، باشكوه و جالب است و نمونههاي كاشي كاري بديع آن زمان، در آن ديده ميشود.
از تنها كتيبه باقي مانده از ساختمان مسجد و مدرسه شيخ عبدالحسين چنين پيداست كه بناي ياد شده در سال ۱۲۷۰ هجري قمري به هتل استقلال پايان رسيده است.مسجد و مدرسه شيخ عبدالحسين پس از مرگ ميرزا تقي خان اميركبير از محل ثلث دارايي او به همت مرحوم شيخ عبدالحسين تهراني معروف به شيخ العراق ساخته شد و به همين دليل به نام مسجد شيخ عبدالحسين موسوم شد. از آنجا كه بازرگانان آذربايجاني مقيم تهران، در مسجد و مدرسه شيخ عبدالحسين مراسم تعزيه برگزار ميكردند، به اين بنا، مسجد تركها يا مسجد آذربايجانيها هم گفته ميشود. در ضلع غربي اين مسجد، هتل استقلال تهران مسجد قديمي و بزرگ ديگري است كه همزمان با بناي مسجد اوليه ساخته شده است. سبك معماري آن به صورت چهار ايواني است و داراي سردر بلند، صحن وسيع، حجرههاي دو طبقه و كاشيكاري زيباست. اين مسجد در ضلع جنوبي بازارچه و جلوخان سيد ولي در محل قديمي باغ و خرابههاي پاچنار قرار دارد.